معرفی حرم امام رضا مشهد + مسیریابی در نقشه گوگل

شهر مشهد جزو بهترین و بزرگترین شهرهای ایران و خاورمیانه است که به دلیل وجود بارگاه امام هشتم یعنی امام رضا (ع) به عنوان پایتخت فرهنگی ایران شناخته شده است. همچنین مشهد را می‌توان به عنوان توریستی‌ترین شهر ایران دانست که سالانه میلیون‌ها زائر یا گردشگر برای زیارت از داخل و خارج ایران به این شهر سفر می‌کنند. حرم امام رضا (ع) در طول زمان گسترش پیدا کرده و از چندین رواق و صحن تشکیل شده است و جزو بزرگترین مکان‌های مذهبی در جهان می‌باشد، به طوری‌که علاوه بر ارزش مذهبی این حرم بنای آن نیز قدمتی دیرینه دارد.

مقدمه

شهر مشهد جزو بهترین و بزرگترین شهرهای ایران و خاورمیانه است که به دلیل وجود بارگاه امام هشتم یعنی امام رضا (ع) به عنوان پایتخت فرهنگی ایران شناخته شده است. همچنین مشهد را می‌توان به عنوان توریستی‌ترین شهر ایران دانست که سالانه میلیون‌ها زائر یا گردشگر برای زیارت از داخل و خارج ایران به این شهر سفر می‌کنند. حرم امام رضا (ع) در طول زمان گسترش پیدا کرده و از چندین رواق و صحن تشکیل شده است و جزو بزرگترین مکان‌های مذهبی در جهان می‌باشد، به طوری‌که علاوه بر ارزش مذهبی این حرم بنای آن نیز قدمتی دیرینه دارد.

حرم امام رضا (ع) که مجموعه‌ی تاریخی و فرهنگی است، بعد از مسجد حرام و مسجد النبی از مهم‌ترین بناهای مذهبی مسلمانان به شمار می‌رود به طوری‌که اسم شهر مشهد از روی مشهد الرضا یعنی محل شهادت امام رضا (ع) گذاشته شده است. حرم امام رضا (ع) به محدوده مدفن امام هشتم و ساختمان‌های اطراف آن نظیر حرم، گل‌دسته‌ها، صحن‌ها، ایوان‌ها، رواق‌ها و بست‌ها در شهر مشهد کشور ایران اطلاق می‌گردد که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، شهر مقدس مشهد به عنوان مهم‌ترین قطب زیارتی کشور بیشتر از قبل مورد توجه همگان قرار گرفت.

ممکن است در ابتدا در ذهن همه‌ی زائران کلمه حرم به معنای ضریح مقدس تداعی شود، اما در واقع حرم به فضای مربعی شکل گفته می‌شود که بقعه‌ای مبارکه در آن جای دارد و شامل گنبد، سنگ مرقد و ضریح مقدس است. همچنین لازم است بدانید که به فضاهای بدون سقف در اطراف مرقد منور، صحن می‌گویند. حرم امام رضا (ع) جزو بهترین و آرامش‌بخش‌ترین مکان‌ها برای مسلمانان و ایرانیان به‌شمار می‌رود که زائران زیادی هنگام سفر به مشهد ممکن است تمام وقت خود را در حرم بگذرانند و آرامش حرم را به سایر جاهای دیدنی مشهد ترجیح دهند. در ادامه برای آشنایی بیشتر با حرم امام رضا با این مقاله از charter123 همراه باشید.

مروری بر تاریخچه حرم امام رضا (ع)

با شهادت امام رضا (ع) در سال 203 پیکر پاکشان در کنار قبر هارون ‌الرشید به خاک سپرده شد که این امارات در میان باغی بزرگ و بسیار زیبا که متعلق به حمید بن قحطبه والی توس بود قرار داشت و از آن به بعد توس به مشهد الرضا تغییر نام یافت. یعنی در واقع با توجه به این مطلب نخستین بنای حرم مطهر همان بقعه هارون الرشید می‌باشد که توسط مامون عباسی بنا شده است و با گذشت زمان حرم را روی دیوارهای قدیمی آن بنا نهادند. پس از آن پادشاه متعصب غزنوی به نام سبکتکین (366-387 هجری قمری) حرم مطهر را ویران و زیارت آن را برای همه ممنوع کرد و پس از آن نیز عمید الدوله با در تکمیل بقعه و آبادانی مشهد تلاش فراوانی کرد.

به دنبال این تلاش و کوشش در سال 400 هجری قمری ابوبکر شهمرد به دستور سلطان محمود غزنوی بار دیگر به بازسازی بنای بقعه پرداخت. بنای حرم در سال 516 هجری قمری دوباره مورد تعمیر قرار گرفته شد اما در سال 548 هجری قمری آسیب فراوان دید. پس از آن شرف الدین ابوطاهر قمی در زمان سلجوقیان پس از مرمت بنا، گنبدی کاشی کاری شده را بر روی قبه حرم بنا کرد و مناره‌ای را کنار آن ساخت. سپس بقعه در زمان چنگیز دوباره دچار ویرانی و در زمان غازان خان و سپس سلطان محمد خدابنده الجایتو به تعمیر و تزیین حرم پرداخته شد. به دنبال این بازسازی در سال 821 هجری قمری نخستین مسجد جامع شهر مشهد به نام مسجد گوهر شاد در سمت قبله حرم بر پا شد.

نظارت دقیق حاکمان ظلم و ستم بر شیعیان و منع آن‌ها از توجه به مرقد امام و درک فیض زیارت مانع از آن شده بود که در طی سال‌های سپری شده بنایی در خور و شایسته مرقد امام احداث گردد. سر انجام با گذشت سال‌های سخت، عنایات خدای متعال نسبت به روضه‌ی رضوی موجب شد که در آن روزهای اولیه و جو خاص آن زمان، حرم مطهر از آسیب‌ها محفوظ بماند. سپس کثرت و کرامات امام و توجه و اقبال مردم و حاکمان آن زمان به ویژه بیشتر اهالی خراسان و مناطق دیگر سبب شد تا به ساخت و مرمت و تذهیب و تزیین و حفظ و نگهداری این بنای مقدس بکوشند و حرم امام رضا (ع) را زیباتر از قبل برای آیندگان به تصویر بکشند.

معرفی صحن‌های حرم امام رضا (ع)

در ابتدا لازم است بدانید که حرم امام رضا (ع) 9 صحن دارد و به همان فضاهای بدون سقف در اطراف مرقد منور، صحن گفته می‌شود که هر کدام از این صحن‌ها با ویژگی‌ها و حال و هوایی خاص از دیگری متفاوت است. در ادامه به بررسی تمامی صحن‌های حرم امام رضا (ع) خواهیم پرداخت.

صحن انقلاب اسلامی

صحن انقلاب قدیمی‌ترین و با شکوه‌ترین صحن حرم امام رضا (ع) می‌باشد که در زمان شاه عباس صفوی در شمال مرقد حضرت رضا ساخته شد و سپس در زمان حکومت افشاریه به تزییناتی نظیر طلاکاری سقف و مناره قدیمی پرداخته شد. این صحن چهار ایوان معروف دارد و دارای پنجره‌ای فولادی است که در زمان صفویه پنجره را برای افرادی که نمی‌توانستند وارد حرم شوند در این صحن قرار دادند تا از مکانی نزدیک بتوانند مرقد را نظاره کنند. این صحن قبلا به صحن عتیق معروف بوده است که از خیابان طبرسی در شمال می‌توان به آن دسترسی داشت، البته از خیابان شیرازی در سمت غرب نیز می‌توان به این صحن وارد شد.

صحن آزادی

صحن آزادی در زمان فتحعلی شاه قاجار به مساحت 4335 متر مربع بنا شده است که پس از بنای این صحن ناصرالدین شاه قاجار به تزیینات طلاکاری این صحن پرداخته است و در زمان قدیم به صحن نو نیز معروف بوده است. این صحن شامل 4 ایوان می‌باشد که معروف‌ترین آن ایوان طلا نام دارد که در غرب صحن است و سایر ایوان‌ها از جمله ایوان ساعت در جنوب، ایوان باب السلام در شرق و ایوان باب الحکمه در شمال صحن قرار گرفته‌اند. شما می‌توانید از خیابان شرقی حرم یعنی خیابان شهید نواب صفوی وارد صحن شوید و البته از این مسیر از بست شیخ حر به صحن انقلاب نیز می‌توانید بروید.

صحن جمهوری اسلامی

این صحن پس از پیروزی انقلاب اسلامی ساخته شده است که در وسط آن سقا خانه زیبای 8 ضلعی و ساعتی خورشیدی که تمام روزها وقت ظهر شرعی را نشان می‌دهد، قرار دارد. این صحن نیز همانند صحن انقلاب و آزادی 4 ایوان دارد که در ساخت آن از سبک معماری اسلامی با نام‌های ایوان طلا یا باب الولایه در شرق، باب العلم در شمال، باب الغدیر در غرب و باب الشهاده در جنوب صحن استفاده شده است. صحن جمهوری در غرب حرم امام رضا (ع) قرار دارد که بهترین و آسان‌ترین مسیر دسترسی به صحن خیابان شیرازی است.

صحن کوثر

صحن کوثر در قسمت شرق حرم امام رضا (ع) و در قسمت شمال غربی صحن آزادی و همچنین در سمت چپ صحن رواق امام خمینی با زیر بنایی بیش از 15266 متر مربع و به مساحت 10268 متر مربع ساخته شده است. برای وارد شدن به این صحن بهترین مسیر ورود خیابان شهید نواب صفوی است و همچنین در قسمت شرقی این صحن بازاری برای خرید گردشگران و زائران با نام کوثر قرار گرفته است.

صحن مسجد گوهر شاد

مسجد گوهر شاد در زمان تیموریان به دستور زنی به اسم گوهر شاد در پایین حرم امام رضا (ع) ساخته شد که از شاهکارهای هنر ایرانی و از آثار زیبای معماری به شمار می‌رود. ساخت این مسجد تقریبا 12 سال طول کشید و بنای آن به سبک اسلامی و کلاسیک می‌باشد. این صحن نیز مانند صحن‌های قبل 4 ایوان دارد که صحن رواق امام خمینی در شرق، بست شیخ بهایی در غرب و صحن قدس در جنوب صحن مسجد گوهر شاد قرار دارد.

صحن قدس

صحن قدس که خاص‌ترین و کوچک‌ترین صحن در حرم امام رضا (ع) می‌باشد با مساحت 2510 متر مربع و 12700 متر مربع زیربنا در طبقات پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ساخته شده است. این صحن که سقف آن طلاکاری شده است، پایین‌تر از مسجد گوهر شاد قرار دارد و در وسط این صحن سقا خانه‌ای به شکل بیت المقدس قبله اول مسلمانان در ابعادی کوچکتر دقیقا یک هشتم ابعاد اصلی قدس وجود دارد. همچنین گردشگران از بست شیخ بهایی برای وارد شدن به این صحن می‌توانند، استفاده کنند.

صحن جامع رضوی

صحن جامع رضوی بزرگ‌ترین و جدیدترین صحن حرم امام رضا (ع) است که در جنوب روضه‌ی منوره بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران با مساحتی بیش از 117000 متر مربع ساخته شده است. این صحن از جمله بزرگ‌ترین صحن‌های مکان‌های مقدس به شمار می‌رود که 70000 نفر را برای نماز در خود جای می‌دهد. در اطراف و بخش جنوبی و غربی صحن  3 ایوان و سر در بزرگ وجود دارد که در اطراف هر کدام از ایوان‌ها دو گل‌دسته طلاکاری شده قرار دارد که از ویژگی‌های منحصر به فرد صحن جامع رضوی می‌باشد. همچنین برای زائران از قسمت شرق و غرب ورودی‌هایی برای صحن در نظر گرفته شده است.

صحن غدیر

صحن غدیر دقیقا در قرینگی صحن کوثر تقریبا با مساحتی حدود 14500 متر مربع در غرب حرم امام رضا (ع) واقع شده است. این صحن از سمت مشرق و از ضلع جنوبی به صحن جامع رضوی، از قسمت شرقی به صحن جمهوری اسلامی و از قسمت شمال غربی به سر در شیرازی منتهی می‌شود. همچنین گردشگران می‌توانند برای خرید به بازاری که در نزدیکی و غرب صحن غدیر وجود دارد، بروند.

صحن هدایت

صحن هدایت نیز از دیگر صحن‌های حرم امام رضا (ع) می‌باشد که در شمال شرقی حرم به مساحتی حدود 1440 متر ساخته شده است. صحن هدایت از سمت شمال شرقی به بنیاد پژوهش‌های اسلامی، سردر طبرسی و مدرسه علمیه، از جنوب غربی به دانشگاه علوم اسلامی رضوی و بست شیخ طبرسی و مهمان‌سرای حضرت و از سمت جنوب و جنوب شرقی به ساختمان اداری دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مقبره پیرپالان‌دوز و سر در نواب صفوی منتهی می‌شود. همچنین می‌توانید از سمت شمال از خیابان طبرسی و بست طبرسی و از سمت شرق از خیابان شهید نواب صفوی وارد صحن هدایت شوید.

مسیریابی حرم امام رضا (ع)

برای رفتن به حرم امام رضا (ع) چهار مسیر با نام خیابان‌های شیرازی، طبرسی، نواب صفوی،امام رضا (ع) و شهید اندرزگو وجود دارد.

مسیر غربی حرم امام رضا (ع): خیابان شیرازی- مبادی ورودی- بست شیخ طوسی

اگر بخواهید از سمت غرب به حرم بروید باید خود را به میدان شهدا برسانید و از آن‌جا وارد خیابان شیرازی شوید. در آخر این خیابان وارد زیر گذر حرم می‌شوید و بعد از آن که خودروی خود را در پارکینگ زیر گذر پارک کردید،  وارد بست شیخ طوسی شوید که شما می‌توانید از سمت راست وارد صحن جمهوری اسلامی و از سمت چپ وارد صحن انقلاب اسلامی شوید. همچنین شما از طریق مترو و اتوبوس نیز می‌توانید از سمت غرب به حرم دسترسی پیدا کنید فقط کافیست به ایستگاه شهریور در غرب حرم بروید.

مسیر شمالی حرم امام رضا (ع): خیابان طبرسی- مبادی ورودی- بست شیخ طبرسی

بلوار طبرسی از بزرگ‌ترین بلوارهای مشهد است که از هر نقطه‎‌‌ی مشهد می‌توان به این بلوار دسترسی پیدا کرد و از آن‌جا به راحتی می‌توانید از سمت شمال به حرم برسید. این بلوار شما را مستقیما به حرم هدایت خواهد کرد و در این مسیر پس از عبور از مبادی ورودی به بست شیخ طبرسی و سپس به صحن انقلاب خواهید ‌رسید. اگر می‌خواهید با مترو از سمت شمال راهی حرم شوید، باید به ایستگاه شهید مفتح بروید. ایستگاه اتوبوس بی آرتی نیز از تمامی جهات شما را با فاصله یک خیابان به حرم می‌رساند.

مسیر شرقی حرم امام رضا (ع): خیابان نواب صفوی- مبادی ورودی- بست شیخ حر عاملی

برای دسترسی به حرم با خودرو شخصی از سمت شرق باید از سمت بلوارهای وحدت و مصلی حرکت کنید. از این مسیرها خود را به پنج راه پایین خیابان برسانید و از آن‌جا وارد خیابان نواب صفوی شوید. شما از طریق این خیابان وارد زیر گذر حرم و پارگینگ شماره 3 حرم خواهید شد و پس از آن نیز می‌توانید وارد بست شیخ حر عاملی و صحن آزادی شوید. اما برای رفتن به حرم از طریق مترو از سمت شرقی حرم باید به ایستگاه شهدا بروید.

مسیر جنوبی حرم امام رضا (ع): خیابان‌های امام رضا و شهید اندرزگو

بلوار امام رضا و میدان بسیج از پر رفت و آمدترین مسیرهای دسترسی به حرم امام رضا (ع) می‌باشد. شما می‌توانید با خودروی شخصی از بلوارهای جمهوری، خرمشهر، کلانتری و فدائیان اسلام به بلوار امام رضا برسید. این بلوار شما را به میدان بیت المقدس می‌رساند که بعد از طی خیابان ‌های امام رضا وارد زیر گذر حرم خواهید شد و سپس از این سمت می‌توانید وارد صحن جامع رضوی شوید. همچنین برای رفتن به حرم از سمت جنوبی می‌توانید به ایستگاه مترو بسیج بروید.

سخن پایانی

به عنوان سخن پایانی لازم است گفته شود که بازدید و زیارت از حرم امام رضا (ع) هم برای افراد ایرانی و هم غیر ایرانی رایگان است و شما در هر ساعت از شبانه روز که بخواهید می‌توانید راهی حرم شوید و از آرامش حاکم در این مکان بهره کافی ببرید. لازم است بدانید که هر ساله گردشگران زیادی راهی حرم می‌شوند اما تعداد زائرین حاضر در حرم در مناسبت‌های ویژه و روزهای تعطیلی خاص به 2 میلیون نفر نیز رسیده است که این میزان بازدیدکننده بارها برای حرم امام رضا (ع) تاریخ سازی کرده است و باعث توریستی شدن شهر مشهد و رونق اقتصادی این شهر شده است.

بسیاری از تاریخ شناسان اعتقاد دارند که اگر حرم امام رضا (ع) در مشهد نبود، ممکن بود این شهر شاهد این میزان از محبوبیتی که الان دارد، نمی‌شد. طوری که در حال حاضر این شهر جزو سه شهر مهم کشور و پایتخت مذهبی کشور قرار داده شده است. حرم امام رضا (ع) از نظر تاریخی و سبک معماری نیز اهمیت بسیاری زیادی دارد و به همین سبب زائران حرم پس از زیارت مدت زیادی را مشغول گشت و گذار در حرم هستند و از شگفتی های معماری آن‌جا دیدن می‌کنند. حرم امام رضا (ع) برای تمام کسانی که از آن‌جا دیدن کردند جذابیت خاصی داشته است پس بنابراین در اولین فرصت به این مکان بروید تا از زیبایی و آرامش آن‌جا نهایت لذت را ببرید.

در مشهد هرساله میلیون‌ها نفر به قصد رفتن به حرم امام هشتم به این شهر سفر می‌کنند، اما این شهر زیارتی علاوه بر جنبه زیارتی خود، جنبه تفریحی و گردشگری هم دارد که برای آشنایی بیشتر با این شهر می توانید به لینک بهترین جاهای دیدنی مشهد  مراجعه کنید. شما می توانید نظر خود را با ما و سایر افراد در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.